ΒΙΒΛΙΑ

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Μέρος ΙΙ

ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Η εποικοδομητική προσέγγιση της διδασκαλίας και της μάθησης

ΑΘΗΝΑ 2002

       
Κεφάλαιο IX:  
Η διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών και οι νέες Τεχνολογίες 297
9.1 Εισαγωγή 297
9.2 Η τεχνολογία στην υπηρεσία της μάθησης 298
9.3 Μια ιστορική αναδρομή της χρήσης των νέων
τεχνολογιών
300
9.4 Θεωρίες μάθησης και νέες τεχνολογίες 302
9.5 Εποικοδόμηση της γνώσης και νέες τεχνολογίες 305
9.6 Κοινωνική διάσταση της μάθησης, Φυσικές Επιστήμες και υπολογιστής 308
9.7 Οι νέες τεχνολογίες ως σκαλωσιές και εργαλεία μάθησης 309
9.8 Οι γνώσεις και ο νέος ρόλος του εκπαιδευτικού 312
9.9 Τα είδη των λογισμικών στις Φυσικές Επιστήμες 315
   



 


9.2  Η τεχνολογία στην υπηρεσία της μάθησης

 Οι απόπειρες να χρησιμοποιηθεί η τεχνολογία των ηλεκτρονικών υπολογιστών για τη βελτίωση της μάθησης άρχισαν με τις προσπάθειες πρωτοπόρων όπως οι Atkinson και Suppes (π.χ. Atkinson, 1968, Suppes & Morningstar, 1968). Η παρουσία της τεχνολογίας των υπολογιστών στα σχολεία έχει αυξηθεί πάρα πολύ από τότε και υπάρχουν προβλέψεις ότι αυτή η τάση συνεχώς θα αυξάνει (U.S. Department of Education, 1994). H ρομαντική άποψη της τεχνολογίας είναι ότι η απλή παρουσία της στα σχολεία θα βελτιώσει τη μάθηση και την επιτυχία των μαθητών. Στο αντίθετο άκρο βρίσκεται η άποψη ότι τα χρήματα που διατίθενται για την τεχνολογία και ο χρόνος που καταναλώνεται από τους μαθητές για την ενασχόλησή τους με αυτή, είναι χρόνος και χρήματα χαμένα (σκεπτικιστική άποψη για την ένταξη των νέων τεχνολογιών στη μαθησιακή διαδικασία). Πολλές ερευνητικές ομάδες έχουν επανεξετάσει κείμενα για την τεχνολογία και τη μάθηση και έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η βελτίωση της επιτυχίας των μαθητών και της μάθησης των εκπαιδευτικών έχει μεγάλες πιθανότητες να υπάρξει, αλλά μόνο αν η τεχνολογία χρησιμοποιηθεί σωστά (π.χ. Cognition and Technology Group at Vanderbilt,1996 Dede,1998). Έτσι, η υπολογιστική υποστήριξη της μάθησης μέσω της χρήσης λογισμικού και ψηφιακού υλικού, παράλληλα με τη σωστή ανάπτυξη υπολογιστικής και δικτυακής υποδομής στα σχολεία κρίνεται από παιδαγωγική άποψη ως επιβεβλημένη ανάγκη.

Ενώ όμως υπάρχει ένας αυξανόμενος αριθμός μελετών αποτελεσματικότητας που γίνονται στον τομέα των εκπαιδευτικών εφαρμογών της τεχνολογίας, η σύνθεση των ερευνητικών αποτελεσμάτων δεν έχει δώσει ισχυρά επιχειρήματα για τον αντίκτυπό της στη διδασκαλία και τη μάθηση (Clark, 1994). Αυτό σημαίνει ότι ο σχεδιασμός υπολογιστικών περιβαλλόντων ικανών να επιφέρουν ουσιαστικά μαθησιακά αποτελέσματα απαιτεί σαφή θεωρητικά πλαίσια. Επίσης απαιτεί ένα πλέγμα αναλύσεων που λαμβάνει υπόψη θεωρήσεις για τη μάθηση, το ρόλο του μαθητή, το ρόλο του δασκάλου και τις διδακτικές στρατηγικές, το κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο λαμβάνει χώρα η μάθηση, τους ειδικούς και γενικότερους εκπαιδευτικούς στόχους.

Αυτό που σήμερα είναι γνωστό για τη μάθηση παρέχει σπουδαίες κατευθυντήριες γραμμές για τις χρήσεις της τεχνολογίας που μπορούν να βοηθήσουν μαθητές και εκπαιδευτικούς να αναπτύξουν τις ικανότητες που απαιτούνται για τον εικοστό πρώτο αιώνα. Οι νέες τεχνολογίες παρέχουν ευκαιρίες για τη δημιουργία περιβαλλόντων μάθησης που επεκτείνουν τις δυνατότητες των «παλιών» –αλλά ακόμα χρήσιμων– τεχνολογιών (βιβλία, μαυροπινάκες), γραμμική και άμεση επικοινωνία των Μ.Μ.Ε., όπως το ραδιόφωνο και η τηλεόραση –που επίσης στις μέρες μας προσφέρουν νέες δυνατότητες. Εντούτοις, η τεχνολογία δεν εγγυάται αποτελεσματική μάθηση. Λανθασμένες χρήσεις της τεχνολογίας μπορούν να σταθούν εμπόδιο στη μάθηση –για παράδειγμα, όταν οι μαθητές καταναλώνουν τον περισσότερο χρόνο τους επιλέγοντας γραμματοσειρές και χρώματα για έκθεση στα πολυμέσα αντί να σχεδιάζουν, να γράφουν και να επεξεργάζονται τις ιδέες τους. Όλοι γνωρίζουν πόσο πολύ χρόνο μπορούν να σπαταλήσουν οι μαθητές περιπλανώμενοι άσκοπα («σερφάροντας») στο διαδίκτυο. Ωστόσο, πολλές πλευρές της τεχνολογίας διευκολύνουν τη δημιουργία περιβαλλόντων που είναι σύμφωνες με τις σύγχρονες αποδεκτές μαθησιακές αρχές που υιοθετούνται από αυτό το βιβλίο.

Εξαιτίας του γεγονότος ότι οι νέες τεχνολογίες προσφέρουν δυνατότητες αλληλεπίδρασης (Greenfield and Cocking,1996), είναι ευκολότερο να δημιουργηθούν περιβάλλοντα στα οποία οι μαθητές μπορούν να μαθαίνουν μέσα από την πράξη, να λαμβάνουν ανατροφοδότηση και συνεχώς να βελτιώνουν την κατανόησή τους και να οικοδομούν νέα γνώση (Barron et al.,1998, Bereiter and Scardamalia, 1993). Οι νέες τεχνολογίες μπορούν επίσης να βοηθήσουν τους ανθρώπους να συλλάβουν δυσνόητες έννοιες, όπως η διαφοροποίηση μεταξύ θερμότητας και θερμοκρασίας (Linn et al., 1996). Οι μαθητές μπορούν να ασχοληθούν με τη σύλληψη και τη διαμόρφωση προγραμμάτων στον υπολογιστή, αυξάνοντας την πιθανότητα να μεταφερθούν τέτοιου είδους σημαντικές δεξιότητες από τη σχολική τάξη στη ζωή. Αυτές οι τεχνολογίες παρέχουν επιπλέον πρόσβαση σε μια απέραντη περιοχή πληροφοριών, που περιλαμβάνει ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες, δεδομένα για ανάλυση, και άλλους ανθρώπους που παρέχουν πληροφορίες, ανατροφοδότηση και έμπνευση. Επίσης, μπορούν να βελτιώσουν τις δυνατότητες μάθησης των εκπαιδευτικών, όπως και αυτές των μαθητών, και να αυξήσουν τους συνδέσμους μεταξύ σχολείων και κοινοτήτων, συμπεριλαμβανομένων και των σπιτιών των μαθητών.

Με την υπολογιστική υποστήριξη, θα μπορεί πλέον το μάθημα των Φυσικών Επιστημών, αλλά και τα άλλα μαθήματα, να στοχεύουν σε ριζική αναβάθμιση του ρόλου του μορφωτικού περιβάλλοντος, καλλιεργώντας στο μαθητή όχι μόνο κάποιες συγκεκριμένες γνώσεις, αλλά και γενικότερες ικανότητες, ώστε να είναι σε θέση να αυτενεργεί, να συνεργάζεται, να εξερευνά και να διερευνά, να αξιολογεί τις πληροφορίες συνδυάζοντας την κατανόηση των φυσικών εννοιών με την ανάπτυξη δεξιοτήτων στις επιστημονικές διαδικασίες.

Οι ερευνητές αναφέρουν ότι ο υπολογιστής παρέχει στους μαθητές δυνατότητες:

·  Αλληλεπίδρασης (ένα είδος διαλόγου με το μηχάνημα) και άμεσης ανατροφοδότησης κατά την πορεία της μάθησης.

·  Εργασίας με τους δικούς τους ρυθμούς μάθησης, έτσι ώστε να μπορούν να σταθούν όσο χρόνο χρειάζονται σε κάποια σημεία, να χειρίζονται και να επεξεργάζονται περισσότερο ενεργά το μαθησιακό υλικό κ.ά.

·  Δοκιμαστικής παρέμβασης και πειραματισμού με το μαθησιακό υλικό.

·  Διόρθωσης λαθών, σύνταξης, αναθεώρησης και εκτύπωσης κειμένων και εικόνων.

·  Σύνδεσης με άλλα εποπτικά μέσα και με δίκτυα πληροφοριών, υπερμέσα και υπερκείμενα, με όλα τα πλεονεκτήματα που αυτή συνεπάγεται.

·  Πολύ καλές δυνατότητες οπτικοποίησης των εννοιών.

·  Υψηλά επίπεδα πληροφορίας σε περιορισμένο χώρο.

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10

 
Ναυαρίνου 13α,10680, Αθήνα Τηλ.: 210 3688036 - Fax: 210 3688036
13a, Navarinou Str., Athens Τel.: 210 3688036-Fax: 210 3688036
H ανάπτυξη του ιστοχώρου πραγματοποιήθηκε από τον καθ. Παν. Κόκκοτα και τους συνεργάτες του.
www.primedu.uoa.gr/sciedu © 2004 All rights reserved - e-mail: estamoulis@sch.gr