10.2 Η βιωματική μάθηση στις Φυσικές Επιστήμες και στο περιβάλλον

 Η έννοια της βιωματικής μάθησης, βρίσκεται στον αντίποδα των παραδοσιακών παιδαγωγικών θεωριών και διδακτικών προσεγγίσεων. Σύμφωνα με τους υποστηρικτές της, πρέπει ο μαθητής να εμπλέκεται άμεσα στην πραγματικότητα που μελετάται. Κάτι το οποίο δεν αφορά μόνο παρατήρηση του υπό μελέτη φαινομένου, αλλά συμμετοχή σε ενέργειες που σχετίζονται με αυτό, δηλαδή, στοχασμό πάνω στο θέμα και δράση. Η μάθηση δεν είναι μια πράξη θέασης. Οι μαθητές για να κατακτήσουν τη γνώση θα πρέπει να ομιλούν για αυτό που μαθαίνουν, να γράφουν για αυτό, να το συσχετίζουν με προηγούμενες εμπειρίες και να το εφαρμόζουν στην καθημερινή τους ζωή. Με άλλα λόγια, πρέπει να το κάνουν μέρος της ζωής τους.

Η βιωματική μάθηση σχετίζεται με επιταγές ορόσημα στην ιστορία της παιδαγωγικής, όπως «learning by doing» του Dewey, τη μάθηση μέσω ανακάλυψης του Bruner, τη μέθοδο project του Frey, την εκπαίδευση και την καλλιέργεια δεξιοτήτων ζωής, τη δια βίου εκπαίδευση κλπ. Κατά τον Piaget οι ψηλαφητοί χειρισμοί των αντικειμένων στο περιβάλλον δημιουργούν τις πιο σπουδαίες εντυπώσεις στο παιδί. Η εμπειρική έρευνα είναι ένας από τους βασικούς τρόπους με τους οποίους ο άνθρωπος εξετάζει το περιβάλλον του (Κόκκοτας, Βλάχος 2000). Η πράξη αυτή καθ’ αυτή σημαίνει ενεργό συμμετοχή, γεγονός που δημιουργεί το ενδιαφέρον το οποίο με τη σειρά του θα συμβάλλει στη μάθηση.

Επομένως, βιωματική μάθηση σημαίνει ότι παρέχονται στους μαθητές δυνατότητες να βιώσουν το ζήτημα ή το φαινόμενο που ερευνούν. Αυτό αναμένεται να επηρεάσει τη βαθύτερη κατανόηση των εννοιών και των φαινομένων των Φυσικών Επιστημών που μελετούν, αλλά και την εκτίμησή τους αναφορικά με αξίες, συναισθήματα και στάσεις προς το περιβάλλον.

Στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση μέσω της έρευνας πεδίου, διαδικασίας ξεκάθαρα βιωματικής, επιδιώκεται η επίτευξη πολλαπλών διδακτικών στόχων που σχετίζονται άμεσα και με σκοπούς και επιδιώξεις των Φυσικών Επιστημών. Τέτοιες είναι η βίωση των φαινομένων, η ανάπτυξη ερευνητικού πνεύματος και οι επιστημονικές προσεγγίσεις στα προβλήματα, η ανάπτυξη πειραματικών δεξιοτήτων και η κατανόηση του θεωρητικού περιεχομένου του Αναλυτικού Προγράμματος του μαθήματος των Φυσικών Επιστημών (Woolnough and Allsop 1985).

Επισημαίνουμε ότι έρευνες στο διεθνή χώρο δείχνουν πως οι ενεργητικές-βιωματικές μέθοδοι οδηγούν σε μακρότερη διατήρηση της γνώσης, στην καλλιέργεια ανώτερων δεξιοτήτων στην επίλυση προβλημάτων, σε θετικότερες στάσεις και σε μεγαλύτερη θέληση για μελλοντική μάθηση, σε σύγκριση με τις μεθόδους παθητικής μάθησης.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11