6.1  Οι ερωτήσεις

 Οι ερωτήσεις στη διάρκεια της διδασκαλίας θεωρούνται εργαλεία για την επίτευξη των διδακτικών στόχων (Κόκκοτας, Βλάχος, Καρανίκας, 1995). Είναι χρήσιμες γιατί ο άνθρωπος έχει έμφυτη περιέργεια. Τα παιδιά συνήθως πειραματίζονται με ο,τιδήποτε πέσει στα χέρια τους. Από τη στιγμή που μαθαίνουν να μιλάνε, συνεχώς κάνουν ερωτήσεις. Στο σχολείο όμως η ροή των ερωτήσεων συχνά ελαττώνεται, εκτός αν ο δάσκαλος τα ενθαρρύνει να ρωτούν. Αυτό που συνήθως συμβαίνει είναι ότι οι άνθρωποι φοβούνται να κάνουν ερωτήσεις μήπως και το ακροατήριο θεωρήσει ότι αυτές είναι πολύ απλοϊκές, άρα ο ερωτών είναι ανόητος. Με αυτό το φόβο κατά νου συνήθως κανείς δε ρωτάει, με αποτέλεσμα ελάχιστοι να κατανοούν. Συνεπώς, αντί οι γονείς να ρωτούν τα παιδιά «σε ρώτησε σήμερα ο δάσκαλος;» είναι προτιμότερο να ρωτούν «έκανες καμία καλή ερώτηση σήμερα;»

Στα πλαίσια της εποικοδομητικής προσέγγισης οι ερωτήσεις έχουν τελείως διαφορετική λειτουργία και στόχους, όπως:

 (1) Αποδεικνύουν την προσωπική και αυθεντική γνώμη του κάθε μαθητή για το υπό μελέτη γνωστικό αντικείμενο.

(2) Δεν επιδέχονται μία και μόνη απάντηση, δε στοχεύουν στη δικαίωση της απομνημόνευσης αλλά στην αποκάλυψη του βαθύτερου «πιστεύω» του μαθητή για το θέμα που έχει τεθεί προς συζήτηση.

(3) Δεν είναι ερωτήσεις που τίθενται προσωπικά σε ένα μαθητή αλλά απευθύνονται προς όλους.

(4) Δε στηρίζονται στην κυριαρχία του δασκάλου στις δραστηριότητες της τάξης αλλά είναι μια προέκταση της φάσης του προσανατολισμού που έχει προηγηθεί.

(5) Δε δίδονται άμεσα στους μαθητές αλλά ακολουθούν ένα μικρό κείμενο, μια εικόνα ή μια σειρά από εικόνες, μια παρατήρηση ή ένα σχόλιο που ακούστηκε στη φάση του προσανατολισμού.

(6) Οι ερωτήσεις δεν εισάγονται με τα γνωστά «πώς» και «γιατί». Δομούνται συντακτικά κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να τονίζεται το προσωπικό στοιχείο, η έκφραση γνώμης και το κλίμα ελευθερίας μέσα στο οποίο θα γίνει στη συνέχεια η συζήτηση.

 Συνηθισμένες διατυπώσεις είναι οι εξής:

 «Πολλοί άνθρωποι νομίζουν ότι... Εσύ τι νομίζεις;»

 «Συχνά παρατηρούμε ότι... Πώς νομίζεις εσύ ότι μπορεί να εξηγηθεί;»

 «Κοίταξε αυτές τις εικόνες. Τι δείχνουν; Εσύ πώς το ερμηνεύεις;»

 «Μαθητές της ηλικίας σου σε ένα άλλο σχολείο έδωσαν αυτές τις εξηγήσεις γι’ αυτό το φαινόμενο. Ποια είναι η δική σου γνώμη;»

 Αυτές οι διατυπώσεις (νομίζεις, ερμηνεύεις, μπορεί να εξηγηθεί) δίνουν ένα μήνυμα ελευθερίας της έκφρασης, τονίζουν την άμεση εμπλοκή του μαθητή (εσύ) και δίνουν στο ερώτημα ανθρώπινη και όχι μεταφυσική προέλευση (άνθρωποι, μαθητές) (Κόκκοτας, Βλάχος, Καρανίκας, 1995).

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7