11.2 Ο σύγχρονος ρόλος του μουσείου

 Ο ρόλος των μουσείων και η προσφορά τους στην κοινωνία έχει αλλάξει ριζικά τα τελευταία χρόνια. Η έννοια της πολιτισμικής κληρονομιάς διευρύνθηκε σημαντικά και περιέλαβε όλα τα επίπεδα της ανθρώπινης δραστηριότητας, το φυσικό και το δομημένο περιβάλλον, το βιομηχανικό – τεχνολογικό πολιτισμό, το μη υλικό πολιτισμό. Δημιουργήθηκαν έτσι νέοι τύποι μουσείων: Μουσεία τοπικά, μουσεία παιδικά, μουσεία οικολογικά, μουσεία εκπαιδευτικά, μουσεία τεχνολογικά (Technology Museum), μουσεία Φυσικών Επιστημών (Science Museum). Τα νέα μουσεία (π.χ. το μουσείο Χημείας των Χανίων, το Τεχνολογικό μουσείο Θεσσαλονίκης) βασισμένα στη διαλεκτική σχέση ανθρώπου - περιβάλλοντος, προσπαθούν να αναδείξουν την ιδιαίτερη ταυτότητα (φυσική, ιστορική, τεχνολογική) κάθε τόπου και λαού, αντανακλούν διαχρονικά την συλλογική μνήμη και αποβλέπουν στην τόνωση του πειραματισμού και της σύγχρονης δημιουργίας.

Φυσικό επακόλουθο των ανακατατάξεων αυτών υπήρξε η ενδυνάμωση του κοινωνικού και εκπαιδευτικού ρόλου του μουσείου. Σήμερα, στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής θεωρούνται ο δεύτερος σε σημασία εκπαιδευτικός θεσμός μετά το σχολείο. Σταδιακά όλα τα μουσεία δίνουν έμφαση στον εκπαιδευτικό τους ρόλο, μετατοπίζουν το ενδιαφέρον τους από τα εκθέματα (collection driven museums) στους ανθρώπους (audience driven museums) (Hooper - Greenhill, 1994) και ιδιαίτερα στους μαθητές αφού αποτελούν τα 1/3 των επισκεπτών τους, δημιουργούν αίθουσες - εργαστήρια όπου ο επισκέπτης μπορεί να αλληλεπιδράσει με τα εκθέματα και σχεδιάζουν και προσφέρουν εξαιρετικής σημασίας για τις Φυσικές Επιστήμες εκπαιδευτικά προγράμματα.

Ταυτόχρονα, η μετατόπιση αυτή του ενδιαφέροντος των μουσείων προς τους επισκέπτες τους συνέπεσε με την εισαγωγή σε μεγάλη κλίμακα στα σχολεία Αναλυτικών Προγραμμάτων που δίνουν έμφαση στη μάθηση από πραγματικά αντικείμενα και στη χρήση πρωτογενών στοιχείων και πηγών - άμεση εμπειρία πραγμάτων και καταστάσεων και αλληλεπίδραση με το περιβάλλον (Hooper – Greenhill, 1994). Έτσι, τα μουσεία του μέλλοντος, θεωρούνται ως οι κατεξοχήν χώροι που μπορούν να εκπληρώσουν με επιτυχία τις εκπαιδευτικές απαιτήσεις των νέων σχολικών Αναλυτικών Προγραμμάτων του μαθήματος των Φυσικών Επιστημών, αφού δραστηριοποιούν τις αισθήσεις, ερεθίζουν, παρακινούν, εμπνέουν και μερικές φορές καταπλήσσουν τους μαθητές. Επίσης ενθαρρύνουν την εξερεύνηση, την ανακάλυψη και προσφέρουν απελευθέρωση φυσική και πνευματική από τους περιορισμούς της τάξης (Voris, Sedzielarz, Blacmon, 1986).

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12