α) η ελιά και τα προϊόντα της

β) ορυκτά – πετρώματα

Δέσποινα Φραγκή, Εκπαιδευτικός

Εισαγωγή
Στη προσπάθεια αναζήτησης μιας παιδαγωγικής πράξης η οποία απελευθερώνει το δυναμικό των παιδιών και η οποία οδηγεί μέσα από μια διαδικασία πειραματισμού και ενεργητικής συμμετοχής σε μια χαρούμενη κατάκτηση και βίωση της γνώσης, εντάσσεται η στροφή των μουσείων προς το παιδικό κοινό. Σκοπός είναι τo άνοιγμα στο ευρύτερο κοινό, σε όλες δηλαδή τις κοινωνικές και μορφωτικές τάξεις. Διαφαίνεται ότι αν το παιδί έρθει σε επαφή με έναν ευχάριστο και δημιουργικό μουσειακό χώρο που θα του προσφέρει ψυχική ανάταση και πνευματική καλλιέργεια, θα αγαπήσει την τέχνη και τις επιστήμες και θα επανέρχεται στο χώρο αυτό σε ολόκληρη τη ζωή του.

Στο παραπάνω πλαίσιο αναπτύξαμε και υλοποιήσαμε δύο εκπαιδευτικά προγράμματα με θέματα από τις Φυσικές Επιστήμες, α)την ελιά και τα προϊόντα της, β) τα ορυκτά και τα πετρώματα. Σκοπός αυτών των προγραμμάτων ήταν οι μαθητές να μετατραπούν από παθητικοί θεατές των εκθεμάτων σε ενεργητικούς συμμετέχοντες σε μια διαδικασία που έχει ως σκοπό να μελετήσουν, να εκπαιδευτούν και να ψυχαγωγηθούν, ασκούμενοι στις διαδικασίες της επιστημονικής μεθόδου.

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ
Η βασική μεθοδολογία υλοποίησης των παραπάνω προγραμμάτων είναι η ανακαλυπτική μάθηση, που αναπτύσσεται στα εξής στάδια: α) στην αρχή εκμαιεύονται, με κατάλληλες ερωτήσεις ανοιχτού τύπου, από τους ίδιους τους μαθητές οι ιδέες, και οι εμπειρίες τους, β) πάνω στις ιδέες και εμπειρίες των μαθητών οργανώνονται από τον εκπαιδευτικό-ερμηνευτή νέες ερωτήσεις, ώστε οι μαθητές να οδηγηθούν μόνοι τους στην ανακάλυψη της νέας γνώσης και συμπλήρωσης ή επαύξησης της ήδη υπάρχουσας (μαιευτική μέθοδος), γ) οι μαθητές εργάζονται με φύλλα εργασίας και εφαρμόζουν και ελέγχουν την αποκτηθείσα γνώσης τους σε αυθεντικές καταστάσεις μάθησης, με πραγματικά αντικείμενα σε ένα περιβάλλον ευχάριστο, ελκυστικό και δημιουργικό.

Οργανώθηκαν και πραγματοποιήθηκαν δραστηριότητες ανακαλυπτικής και συνεργατικής μάθησης, το υλικό ήταν ευέλικτο και δυνάμενο να προσαρμόζεται κάθε φορά στις ανάγκες και στα ενδιαφέροντα των μαθητών και παρουσιάστηκαν οι τρόποι οργάνωσης και προσαρμογής του μουσειακού χώρου στο πλαίσιο των φυσικών επιστημών.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ –ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Με το πρόγραμμα «η ελιά και τα προϊόντα της» εφαρμόσαμε και αξιολογήσαμε την εφαρμοσιμότητα ενός προγράμματος που μετατρέπει την καθημερινή πράξη σε συνεχή δημιουργία και αναδεικνύει το νέο ρόλο του μουσείου στην εκπαίδευση στις φυσικές επιστήμες. Ταυτόχρονα οι συμμετέχοντες εκπαιδευτικοί ασκήθηκαν στην κατασκευή, οργάνωση και χρήση του εκπαιδευτικού υλικού, ώστε να μπορούν να το προσαρμόζουν κάθε φορά στις ιδιαιτερότητες των ομάδων των μαθητών τους. Επίσης, ασκήθηκαν στο να προσαρμόζουν και να αντιμετωπίζουν τα εκθέματα και τους μουσειακούς χώρους μέσα από το πρίσμα της μεθόδου των φυσικών επιστημών.

Ιδιαίτερα για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα με θέμα τα ορυκτά και τα πετρώματα δημιουργήθηκε ένα μοντέλο εποικοδομητικού προγράμματος μουσειακής αγωγής, δυνάμενο να χρησιμοποιηθεί στην εκπαίδευση /επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, με σκοπό ο ίδιος ο εκπαιδευτικός να υλοποιεί τα εκπαιδευτικά προγράμματα σε μουσειακούς χώρους, με μεγαλύτερη διάρκεια σε σύγκριση με ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα με συγκεκριμένη δομή, που γίνεται στο πλαίσιο μιας πρωινής επίσκεψης.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΠΗΓΕΣ

Άλκηστις, Μουσεία και Σχολεία, Δεινόσαυροι και Αγγεία, Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 1986
Αντζουλάκου – Ρετζίλα Ευριδίκη, Λαογραφικά Μουσεία και Παιδεία, Αθήνα 1986
Ορυκτά και Πετρώματα, Μετάφραση Allan Woolley, Οδηγός Παρατήρησης, Εκδόσεις Χρίστος Γιοβάννης
1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Διδακτικής Φυσικών Επιστημών και Εφαρμογής Νέων Τάσεων στην Εκπαίδευση: Σύγχρονες Τάσεις της Άτυπης Εκπαίδευσης, Μουσεία και Κέντρα Φυσικών Επιστημών
Περιοδικό «Τα Νέα μας»: Ανακαλύπτω το Ελαιόλαδο, Ελληνικό Παιδικό Μουσείο, Τεύχος 13, 1998