Σκέψεις - προτάσεις για τη διδασκαλία

Η μελέτη των μαθητών στο μάθημα των Φυσικών Επιστημών προσομοιάζεται με ένα ταξίδι στη διάρκεια του οποίου θα βρουν λύσεις στις δικές τους απορίες και θα ελέγξουν τις απόψεις που έχουν διαμορφώσει για διάφορα φυσικά φαινόμενα.

Θεωρούμε ιδιαίτερα σημαντικό να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές ότι διδάσκονται Φυσικές Επιστήμες κυρίως για να βρουν απαντήσεις σε δικά τους ερωτήματα και σε ερωτήματα που θα προκύπτουν κατά την έρευνά τους για τα φυσικά φαινόμενα. Για το λόγο αυτό στη σελ. 9 του βιβλίου διατυπώνουν κάποια δικά τους ερωτήματα που αφορούν τη Φύση. Τα ερωτήματα αυτά θα μπορούσαν στη συνέχεια-να ομαδοποιηθούν από τους ίδιους τους μαθητές κατά τη συζήτηση στην τάξη και να αντιστοιχιστούν με τους «σταθμούς» - ενότητες του βιβλίου έτσι ώστε να δημιουργηθεί το ενδιαφέρον για την ενασχόληση τους με τις Φυσικές Επιστήμες. Κάποια ερωτήματα μπορεί να βρίσκουν την απάντηση τους στις ενότητες της Στ' τάξης.

 Προκειμένου να ενημερωθούν οι μαθητές για τον επιστημονικό τρόπο που θα εργάζονται και θα ερευνούν τα φυσικά φαινόμενα καθώς και για το πώς το βιβλίο που κρατούν στα χέρια τους θα αποτελέσει έναν αποτελεσματικό οδηγό στις έρευνές τους, μελετούν τα εισαγωγικά φύλλα εργασίας.

Αναλυτικότερα, στο Φύλλο Εργασίας «Εισαγωγή 1» οι μαθητές μελετούν το κείμενο στις σελίδες 12-13, το οποίο αναφέρεται στις δοξασίες και τους μύθους που αναπτύχθηκαν σε διαφορετικούς πολιτισμούς γύρω από το φαινόμενο του ουράνιου τόξου. Η συζήτηση μπορεί να εμπλουτιστεί με ιδέες των παιδιών για άλλους μύθους και δοξασίες που σχετίζονται με φυσικά φαινόμενα όπως η οργή του Δία και ο κεραυνός, οι ασκοί του Αιόλου και οι άνεμοι κα.

Τα ερωτήματα της σελ. 13 προκαλούν τους μαθητές να εκφράσουν τις απόψεις τους για το αντικείμενο των Φυσικών Επιστημών και για τον τρόπο που εργάζονται οι επιστήμονες. Στο σημείο αυτό οι ιδέες των μαθητών μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συζήτησης στην τάξη και να καταγραφούν από το δάσκαλο σε διαφάνεια προβολής ώστε-να συγκριθούν με την επιστημονική μέθοδο και τις διαδικασίες της, που παρουσιάζονται στα επόμενα Φύλλα Εργασίας «Εισαγωγή 2 και 3».

 Τα κείμενα που υπάρχουν σ' αυτά τα Φύλλα Εργασίας έχουν ενημερωτικό χαρακτήρα και θα πρέπει να αντιμετωπιστούν ως ερεθίσματα για την ανάπτυξη συζητήσεων μεταξύ των μαθητών για θέματα που αφορούν τη λειτουργία των Φύλλων Εργασίας, τον τρόπο οργάνωσης της ερευνάς τους στην τάξη, τον τρόπο συνεργασίας μεταξύ τους, την τήρηση κανόνων ασφαλείας, τη λειτουργία του ένθετου για την τεχνολογία κλπ.

Ειδικότερα, στην «Εισαγωγή 3» οι μαθητές μπορούν να μελετήσουν τις διαδικασίες της επιστημονικής μεθόδου και να τις αντιστοιχίσουν με τις επιστημονικές διαδικασίες που θα εφαρμόζουν οι ίδιοι στην ερευνά τους. Για το λόγο αυτό οι σελίδες 20-21 και 22-23 βρίσκονται σε παράλληλη θέση. Η καλλιέργεια των στάσεων και των συνηθειών των μαθητών σχετικά με τον επιστημονικό τρόπο εργασίας θα αποκτηθεί σταδιακά στην πορεία της ενασχόλησής τους με τις Φυσικές Επιστήμες. Έτσι η αποστήθιση κανόνων και ορισμών δεν είναι απαραίτητη.

Προκειμένου η μελέτη των παιδιών να αποβεί λειτουργική στα συγκεκριμένα Φύλλα Εργασίας, προτείνουμε να κατασκευάσουν τα παιδιά πίνακες ή αφίσες με βάση τις αποφάσεις που έχουν πάρει για τον τρόπο που θα εργάζονται ως μικροί επιστήμονες, για τους κανόνες ασφαλείας, για την οργάνωση μιας γωνιάς στην τάξη τους που θα αφορά τις Φυσικές Επιστήμες και τον τρόπο οργάνωσης του ερμαρίου για τα υλικά .

Επισημαίνουμε ότι η καλή οργάνωση του μαθήματος με τη συμμετοχή των ίδιων των μαθητών θα βοηθήσει στην αποτελεσματικότητα της διδασκαλίας και στην εξοικονόμηση διδακτικού χρόνου.

Καλή επιτυχία

Συγγραφική Ομάδα

Κόκκοτας Β. Παναγιώτης, Καθηγητής Διδακτικής Φ.Ε.  Π.Τ.Δ.Ε. Αθηνών, email: kokkotas@primedu.uoa.gr

Ριζάκη Αν. Αικατερίνη, Δασκάλα, Φυσικός, Υπ. Διδάκτορας,
email: rizaki@view.gr

Χαβιάρης Σ. Πέτρος, Δάσκαλος, Υπ. Διδάκτορας,
email: chaviaris@rhodes.aegean.gr

Χατζή Β. Μαρία, Δασκάλα, Υπ. Διδάκτορας,
email: mxatzi@primedu.uoa.gr