Από το διάγραμμα αυτό προκύπτουν τα τέσσερα βασικά συστατικά του αναλυτικού προγράμματος της εποικοδόμησης της γνώσης:

1) Η επιστημονική γνώση που θα πρέπει να αποκτήσουν οι μαθητές .

Εμείς θεωρούμε ως τέτοια όλη εκείνη τη γνώση που χωράει κάτω αϊτό την ομπρέλα «επιστημονικός και τεχνολογικός αλφαβητισμός».

2) Οι ιδέες των μαθητών για τις συγκεκριμένες έννοιες των Φυσικών Επιστημών.

3) Οι επικρατούσες απόψεις για την εποικοδόμηση της γνώσης και την εννοιολογική αλλαγή.

4) Ο δάσκαλος που θα εφαρμόσει το νέο αναλυτικό πρόγραμμα πρέπει να έχει γενικότερες παιδαγωγικές θέσεις για τους μαθητές, την τάξη ως κοινωνική ομάδα και το σχολείο γενικότερα.

Το αναλυτικό πρόγραμμα οργανώνεται με βάση τους σκοπούς τους οποίους καλείται να υπηρετήσει και τα μέσα που θα χρησιμοποιηθούν για την επίτευξη του.

Η οργάνωση του νέου αναλυτικού προγράμματος είναι η διαθεματική που αφορά την οργάνωση του περιεχομένου και αποτελεί την προοπτική του ερχόμενου αιώνα.

Η διαθεματική οργάνωση του αναλυτικού προγράμματος φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα.

Διαθεματική Οργάνωση του Αναλυτικού Προγράμματος

Το κύριο στοιχείο της νέας οργάνωσης του περιεχομένου του αναλυτικού προγράμματος είναι ότι οι ιδέες των μαθητών για τον κόσμο είναι αυτό που πρέπει να αλλάζει μέσα από τη διδασκαλία και να πλησιάσει αυτό που θεωρούμε ότι πρέπει να είναι στο τέλος της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Τα στοιχεία του αναλυτικού προγράμματος που έχουν μια παγκοσμιότητα είναι οι Φυσικές Επιστήμες, τα Μαθηματικά, η Τεχνολογία και η Μελέτη του Φυσικού Περιβάλλοντος.

Αν τα παραπάνω μαθήματα προσαρμοστούν στο πολιτισμικό και κοινωνικό περιβάλλον των διαφόρων χωρών, τότε δημιουργείται ένα αναλυτικό πρόγραμμα του οποίου το περιεχόμενο δομείται πάνω σε τρεις άξονες Επιστήμη, Τεχνολογία, Κοινωνία (Science, Technology, Society).

Ο κύριος σκοπός ενός τέτοιου αναλυτικού προγράμματος είναι ο λεγόμενος Επιστημονικός κα» Τεχνολογικός Αλφαβητισμός.

Η διαθεματική οργάνωση του νέου αναλυτικού προγράμματος διαφέρει από τη θεματική οργάνωση που αφορά το παραδοσιακό πρότυπο του αναλυτικού προγράμματος. Σ' αυτήν την οργάνωση το κάθε μάθημα δομείται και διδάσκεται ανεξάρτητα από τα υπόλοιπα.

Στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση η θεματική προσέγγιση της οργάνωσης του αναλυτικού προγράμματος δεν κρίνεται ικανοποιητική π.χ. η διδασκαλία είναι αναποτελεσματική και τα μαθησιακά έργα περιορισμένης εμβέλειας.

Η γλώσσα που διαδραματίζει ουσιαστικό ρόλο όχι μόνο στην κατανόηση αλλά και στην ανάπτυξη της σκέψης των παιδιών διδάσκεται και καλλιεργείται μόνο στο γλωσσικό μάθημα ενώ η διδασκαλία της θα μπορούσε να είναι αποτελεσματικότερη αν γινόταν και μέσω των Φυσι­κών Επιστημών.

Η θεματική προσέγγιση της σχολικής γνώσης οδηγεί στον κατακερματισμό της, στη δημιουργία στεγανών μεταξύ των διαφόρων μαθημάτων και ως εκ τούτου η παρεχόμενη εκπαίδευση δεν ικανοποιεί τις κοινωνικές ανάγκες των μαθητών αφού ο διδάσκων υποχρεώνεται να παρακολουθεί πιστά το σχολικό εγχειρίδιο και να λειτουργεί ως αναμεταδότης του περιε­χομένου του.

Οι γνώσεις που ο μαθητής κερδίζει είναι περιορισμένες με αποτέλεσμα ο λειτουργικός αναλφαβητισμός μεταξύ των αποφοίτων της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης να είναι υψηλός.

Στην πολυθεματική προσέγγιση, πρόκειται για μια άλλη οργάνωση του αναλυτικού προγράμματος στηριγμένη στην ενεργό συμμετοχή του υποκειμένου, δεν καταργείται η θεματική δομή. Το περιεχόμενο του κάθε μαθήματος εμπλουτίζεται με παραδείγματα και διαδικασίες από τα άλλα μαθήματα.

Ο συνεργατικός και ανακαλυπτικός χαρακτήρας της μάθησης οδηγεί στη μείωση της πληροφοριακής μορφής περιεχομένου των διαφόρων μαθημάτων επιτρέποντας στους μαθητές να δώσουν έμφαση στις επιστημονικές διαδικασίες και να αποκτήσουν γνώση χρήσιμη και λειτουργική. Το γεγονός ότι οι διάφορες επιστήμες δεν θεωρούνται ανεξάρτητες μεταξύ τους, αλλά ανθρώπινα κατασκευάσματα που αλλάζουν με το χρόνο, δίνει την ευκαιρία στους μαθητές να αποκτήσουν μια σφαιρικότητα για τη σχολική γνώση που τους βοηθάει να αποκτήσουν τη δική τους φιλοσοφία για τον κόσμο και τον τρόπο που αυτός λειτουργεί.

Τα μειονεκτήματα της πολυθεματικής οργάνωσης αφορούν την περιορισμένη δυνατότητα των μαθητών να μεταφέρουν τις γνωστικές δεξιότητες από ένα τομέα γνώσης σ' ένα άλλο και την μερική μόνο επιτυχία στο θέμα του λειτουργικού αναλφαβητισμού.

Το νέο αναλυτικό πρόγραμμα με βάση την εποικοδομητική προσέγγιση δε δίνει χωριστά έμφαση ούτε στις διαδικασίες ούτε στο περιεχόμενο αλλά αντιμετωπίζει τη μάθηση ως διαδικασία εποικοδόμησης στην οποία διαφορετικοί παρατηρητές θα μπορούσαν να καταγράφουν συσσώρευση, επαύξηση, ασυνέχειες ή ασυμμετρίες ή και διάφορους συνδυασμούς μεταξύ τους. Το γνωστικό περιεχόμενο που έχει ήδη αποκτήσει ο μαθητής αλληλεπιδρώντας με τον περιβάλλοντα κόσμο περιέχει διαδικα­σίες και περιεχόμενο το οποίο πρέπει να εξελιχθεί, να αλλάξει ή να τρο­ποποιηθεί ώστε να μετατραπεί στο επιθυμητό. Στο πλαίσιο της εποικο­δομητικής πρότασης, το περιεχόμενο των αναλυτικών προγραμμάτων πρέπει να επιλεγεί και να δομηθεί με άξονα τα γνωστικά χαρακτηριστικά των μαθητών στις διάφορες τάξεις και τον τρόπο που η πρόταση θεωρεί ότι αυτός μαθαίνει αλλάζοντας τα μοντέλα και τις έννοιες που έχει.

Η δόμηση αναλυτικών προγραμμάτων που να εναρμονίζονται με τα αντίστοιχα άλλων μαθημάτων ή προγραμμάτων που να καλύπτουν όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και να ακολουθούν τους παραπάνω άξονες δεν έχει ακόμα επιτευχθεί.

Ολοκληρωμένα προγράμματα για επιμέρους θέματα έχουν ανα­πτυχθεί και εφαρμοστεί με επιτυχία τόσο στα πλαίσια διδακτορικών διατριβών όσο και σε ευρύτερη έκταση, όπως τα προγράμματα CLIS, SPACE στην Αγγλία, 2061 στην Αμερική.

Κοινό χαρακτηριστικό αυτών των προγραμμάτων είναι ότι έχουν προκύψει από μια διαδικασία οικοδόμησης πάνω στα γνωστικά χαρακτηριστικά των μαθητών που αξιοποιεί στοιχεία από τη Γνωστική Ψυχολογία, την Ιστορία και τη Φιλοσοφία των Φυσικών Επιστημών.

Οι Φ.Ε. κατά τη γνώμη μας είναι ένα μάθημα με πολύ ισχυρή πρακτική συνιστώσα. Συνεπώς πρέπει να διδάσκεται κατά τρόπο που δίνει έμφαση σε πρακτικές, σε ερευνητικές και σε σχετικές με τη λύση προβλημάτων δραστηριότητες.

Η ισορροπία στην πρακτική εργασία πρέπει να βρίσκεται προς την κατεύθυνση της λύσης προβλημάτων και λιγότερο προς την επίδειξη της θεωρίας που προηγουμένως διδάχτηκαν οι μαθητές.