Φύλλο Εργασίας 4

Το φως και οι σκιές των σωμάτων

 Οι μαθητές:  

• Να ανακαλύψουν πώς δημιουργούνται οι σκιές.

• Να ανακαλύψουν ότι το μέγεθος της σκιάς ενός σώματος εξαρτάται από το μέγεθος του αντικειμένου και την απόσταση της φωτεινής πηγής από το αντικείμενο.

• Να ερμηνεύσουν την έκλειψη του Ήλιου και της Σελήνης.

• ένα χαρτόνι διαστάσεων 10 εκ. Χ 10 εκ.
• διαφάνεια 10x10 εκ.
• φανός
• χαρτόνι (πέτασμα) 40εκ.Χ 40εκ.
• πλαστελίνη
• κερί
• σπίρτα

• χαρτί μιλιμετρέ
• μολυβί 15 εκ.
• 1 μέτρο
• μαρκαδόρος

Περιγραφή δραστηριοτήτων

Η ανάμνηση της παιδικής εμπειρίας για τον Καραγκιοζοπαίχτη στον εισαγωγικό προβληματισμό γίνεται η αφορμή να εκφράσουν οι μαθητές τις απόψεις τους στο ερώτημα «Πώς άραγε δημιουργούνται οι σκιές;»

Στη συνέχεια δημιουργούν σκιές και διαπιστώνουν ότι η σκιά ενός σώματος μοιάζει με το σώμα που το φωτίζουμε και το σώμα είναι η αιτία για τη δημιουργία της.

Πλησιάζοντας ή απομακρύνοντας την φωτεινή πηγή από το σώμα που φωτίζουμε μεταβάλλεται και το μέγεθος της σκιάς. Η δραστηριότητα κατά την οποία ένα μαθητής πλησιάζει ή απομακρύνει το φανό στο σώμα ενός συμμαθητή του ώστε να σχηματίζεται τη σκιά του στον τοίχο, γίνεται αφορμή για την παρακάτω διαπίστωση.

Όταν η απόσταση της φωτεινής πηγής από το σώμα είναι μεγάλη τότε σχηματίζεται μεγάλη σκιά. Όταν η απόσταση της φωτεινής πηγής από το σώμα είναι μικρή τότε σχηματίζεται μικρή σκιά. Δηλαδή το μέγεθος της σκιάς εξαρτάται από την απόσταση της φωτεινής πηγής από το σώμα που φωτίζεται και δημιουργείται η σκιά του.

πειραματιζόμαστε (σελ. 46)

κάνουμε προβλέψεις

(σελ 46)

συζητάμε στην

τάξη (σελ.47)

Στη συνέχεια οι μαθητές ανακαλύπτουν «πώς δημιουργούνται οι σκιές».

Οι μαθητές σχηματίζουν τη σκιά ενός χαρτονιού στο πέτασμα.

Σχετικά με την ερώτηση «Τι θα συμβεί αν στη θέση του χαρτονιού βάλουμε τη διαφάνεια;», ενδέχεται να προβλέψουν ότι η διαφάνεια δεν σχηματίζει σκιά.

Διαπιστώνουν στη συνέχεια ότι η διαφάνεια πράγματι δεν δημιουργεί σκιά.

Με την συζήτηση αναμένεται να συμπεράνουν ότι:

Με την επόμενη πειραματική δραστηριότητα διαπιστώνουν τη σχέση του μεγέθους της σκιάς ενός σώματος και της απόστασης του σώματος από την φωτεινή πηγή.

Συμπληρώνουν τον πίνακα (οι μετρήσεις εξαρτώνται από τις μετρήσεις κάθε ομάδας) και αναμένεται να συμπεράνουν ότι:

Αναμένεται να δικαιολογήσουν την έκλειψη του Ήλιου και της Σελήνης ως αποτέλεσμα της ευθύγραμμης διάδοσης του φωτός.

Στην έκλειψη του Ήλιου επειδή η Σελήνη παρεμβάλλεται μεταξύ του Ήλιου και της Γης, η σκιά της που δημιουργείται στους αντίστοιχους τόπους της Γης, εξαφανίζει τον ηλιακό δίσκο για σύντομο χρονικό διάστημα σ' αυτούς τους τόπους.

Στην έκλειψη της Σελήνης η Γη παρεμβάλλεται μεταξύ του Ήλιου και της Σελήνης σε ευθεία γραμμή οπότε η σκιά της Γης καλύπτει τη Σελήνη η οποία δε φωτίζεται από τον Ήλιο και έτσι δεν γίνεται αντιληπτή στους αντίστοιχους τόπους της Γης.

Οι μύθοι και οι δοξασίες για την έκλειψη του Ήλιου και της Σελήνης γίνεται αφορμή για συζήτηση που αφορά την εξέλιξη των ιδεών για την ερμηνεία των φυσικών αυτών φαινομένων.