Φύλλο Εργασίας 3

Τα διαφανή, τα ημιδιαφανή και τα αδιαφανή σώματα

Διδακτικοί στόχοι

Οι μαθητές:

• Να ταξινομήσουν μερικά στερεά σώματα σε αδιαφανή, ημιδιαφανή και διαφανή σώματα.

• Να διαπιστώσουν ότι το φως περνάει μέσα από τον ατμοσφαιρικό σέρα.

• Να ταξινομήσουν μερικά υγρά σώματα σε αδιαφανή, ημιδιαφανή και διαφανή σώματα,

• χαρτόνι μαύρο διαστάσεων 40εκ. χ 40εκ

• φανός

• διαβήτης

• μαρκαδόρος

• ψαλίδι

• 5 γυάλινα ποτήρια

• υγρά: γάλα, νερό πορτοκαλάδα, οινόπνευμα, λάδι.

• κερί

• διαφάνεια

• ένα φύλλο χαρτί φωτοτυπικού

• κομμάτι δέρματος

• δέκα φύλλα χαρτί φωτοτυπικού το ένα επάνω στο άλλο

• τούλι

• κόντρα πλακέ

• κομμάτι υφάσματος

Σημείωση: Τα παραπάνω υλικά αφορούν μια ομάδα εργασίας.

Περιγραφή δραστηριοτήτων

Η εικόνα - η οποία παριστάνει ένα αγόρι να ψα­ρεύει ανενόχλητο από τον ήλιο επειδή φοράει γυαλιά και ένα κορίτσι να κρύβει τα μάτια του με τα χέρια του επειδή δεν φοράει γυαλιά · γίνεται αφορμή να εκφράσουν οι μαθητές τις απόψεις τους στο ερώτημα «Τι συμβαίνει άραγε στο φως του Ήλου όταν περνάει μέσα από τα γυάλα;»

παρατηρούμε  (σελ. 41)

Ενδέχεται μερικοί μαθητές να αναφέρουν ότι τα γυαλιά απορροφούν ένα μέρος από το φως. Με το πείραμα που ακολουθεί οι μαθητές διαπιστώσουν ότι το φως δεν περνάει μέσα από το χαρτόνι ενώ αν αφαιρέσουν ένα μέρος από την επιφάνεια του το φως περνάει. Αυτό συμβαίνει γιατί το χαρτόνι απορροφά το φως.

Στη συνέχεια οι μαθητές αναμένεται ταξινομήσουν διάφορα στερεά σώματα σε διαφανή, ημιδιαφανή, αδιαφανή συμπληρώνοντας τον παρακάτω πίνακα.

Στον παραπάνω πίνακα το κομμάτι του υφάσματος ανάλογα με το είδος του υφάσματος μπορεί να ταξινομηθεί στα ημιδιαφανή ή αδιαφανή σώματα.

Το ένα φύλλο χαρτί είναι ημιδιαφανές σώμα ενώ τα δέκα φύλλα χαρτί είναι αδιαφανές σώμα. Αυτό οφείλεται στο πάχος του χαρτιού που όταν αυξάνεται, το χαρτί γίνεται αδιαφανές σώμα.

Σχετικά με την ερώτηση της σελ. 42 «Μέσα από ποια σώματα περνά το ηλιακό φως για να φτάσει στην τάξη μας;»

Οι μαθητές ενδέχεται να αναφέρουν ότι το φως περνάει από τα τζάμια . Με την συζήτηση όμως στην τάξη δίνεται ιδιαίτερη σημασία τον ατμοσφαιρικό αέρα.

εκφράζουμε τις απόψεις μας (σελ.42)

πειραματιζόμαστε (σελ.43)

Εάν το φως δεν περνούσε μέσα από τον ατμοσφαιρικό αέρα δεν θα βλέπαμε και η ζωή μας θα έμοιαζε με τη ζωή ενός τυφλού.

Οι μαθητές εκφράζουν τις απόψεις τους για το εάν περνάει το φως μέσο από τα υγρά σώματα. Ενδέχεται να αναφέρουν μερικά υγρά που περνάει το φως και κυρίως το νερό π.χ. όπως το νερό μέσα σ' ένα γυάλινο ποτήρι.

Το ερώτημα αυτό αποτελεί και το στόχο της επόμενης πειραματικής δραστηριότητας.

Για την εκτέλεση αυτού του πειράματος θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στις θέσεις του πετάσματος και του κεριού. Το κερί πρέπει να είναι πολύ κοντά στο γυάλινο ποτήρι σε απόσταση περίπου 2 εκ.

Το πέτασμα πρέπει να είναι σε απόσταση περί­που 10 εκατοστών από το ποτήρι, όπως φαίνεται και στην εικόνα.

Αναμένεται να παρατηρήσουν ότι με το ποτήρι του νερού σχηματίζεται το είδωλο του κεριού στο πέτασμα.

Το γάλα, δεν σχηματίζει είδωλο στο πέτασμα.

Η πορτοκαλάδα, το φωτιστικό οινόπνευμα και το λάδι σχηματίζουν είδωλα του κεριού στο πέτασμα (λιγότερα ευκρινή είδωλα από το είδωλο του κεριού με το ποτήρι του νερού).

Θα συμπληρώσουν τον παρακάτω πίνακα.  

Μετά από τη συζήτηση στην τάξη αναμένεται να συμπεράνουν ότι ο κολυμβητής ψαρεύει και βλέπει σε μικρό βάθος στη θάλασσα γιατί το νερό σε μικρό πάχος συμπεριφέρεται ως διαφανές σώμα σε μεγαλύτερο πάχος ως ημιδιαφανές σώμα ενώ σε μεγάλο πάχος ως αδιαφανές σώμα, οπότε ο κολυμβητής χρησιμοποιεί το φανό.

Τα σύννεφα αφήνουν να περάσει ένα μέρος του φωτός από μέσα τους και έτσι συμπεριφέρονται ως ημιδιαφανή σώματα.

Με βάση όσα ανακάλυψαν οι μαθητές για τα αδιαφανή, ημιδιαφανή και διαφανή σώματα αναμένεται να δικαιολογήσουν τη χρήση των γυαλιών που αφήνουν να περάσει ένα μέρος από το φως και να χαρακτηρίσουν τα τζάμια των γυαλιών ήλιου ως ημιδιαφανή σώματα.

Σημείωση: Προτείνεται η παραπάνω ενότητα να διδαχθεί σε 2 διδακτικές ώρες επειδή περιέχει αρκετές δραστηριότητες.

Στη μια διδακτική ώρα 9α ταξινομήσουν τα στερεά σώματα σε διαφανή-ημιδιαφανή και αδιαφανή σώματα και θα διαπιστώσουν ότι ο ατμοσφαιρικός αέρας είναι διαφανές σώμα.

Την επόμενη διδακτική ώρα θα ανακαλύψουν εάν το φως περνάει από τα υγρά σώματα (σελ. 42 στο μέσο μέχρι το τέλος της ενότητας).

Σημειώσεις